Je maakt het nog maar zelden mee, in tijden waarin muziek bijna een wegwerpproduct lijkt te worden. Je houdt een prachtig verzorgd cd-doosje in je handen, en je voelt meteen, nog voor de eerste noot klinkt: dit is bijzonder. In het doosje zit een schitterend boekje, met twee cd’s – er is ook een ingekorte versie van deze plaat op één cd, maar laat die vooral links liggen – en een uitgebreide tekst en foto voor elk nummer. En zodra je dan Leave Your Sleep, de nieuwe plaat van Natalie Merchant, opzet, weet je meteen dat alles wat je vermoedde ook uitkomt, en meer.
Natalie Merchant werkte meer dan vijf jaar aan dit ambitieuze project. Het begon met de gedichten die ze vertelde aan haar kleine dochter. Oude gedichten, vaak uit de 19de eeuw, die het op een of andere manier over de kinderwereld hebben. Soms hilarisch, soms mysterieus, soms rauw en hard. Ze verdiepte zich steeds meer in het onderwerp, verzamelde gedichten, en begon er muziek op te maken. Op een bepaald moment had ze meer dan vijftig nummers. En daarvan zijn er uiteindelijk 26 op de plaat gekomen.
Merchant was een jaar bezig met de opnames, waarvoor ze samenwerkte met meer dan honderd muzikanten. Elk nummer heeft een eigen stijl, bewegend tussen jazz, folk, bluegrass, kletzmer, reggae, en nog veel meer. Van elk nummer krijg je in het boekje de tekst en een uitgebreide voorstelling, met foto, van de dichter. Luisteren naar de plaat wordt zo een heuse en wonderlijke ontdekkingsreis. Met die heel eigen, licht melancholische en bezwerende stem van Natalie Merchant als verbinding tussen dat alles. Er wordt heel erg mooi gemusiceerd. En hoewel de omvang behoorlijk is, blijf je luisteren naar het organische geheel. Elk gedicht blijkt zich goed te lenen voor de omzetting naar muziek.
De muziek van Merchant straalt altijd een soort ernst en concentratie uit. Terwijl je luistert vraag je je af of sommige gedichten zonder muziek misschien speelser zouden zijn, maar je weet het niet. En hoewel het een literair project is, wordt het toch ook weer nooit plechtstatig, integendeel. Natalie Merchant is erin geslaagd om een grote eenheid te bereiken, met die verscheidenheid aan erg mooie gedichten. Wanneer je de verhalen van de afzonderlijke dichters er bij begint te lezen, krijgt het nog een andere dimensie. Vaak zijn ze erg aangrijpend en ontroerend. Een schijnbaar opgewekt en fantasievol gedicht krijgt ineens een tragische ondertoon door wat je ondertussen weet over de man of vrouw die het schreef.
De eerste CD heeft als ondertitel Leave Your Supper. Ze begint met het prachtige Nursery Rhyme of Innocence and Experience, met een Ierse muzikale ondertoon. De toon is meteen gezet, het is alsof je vertrekt voor een lange reis. Een nummer als Calico Pie, met een speels nonsensgedicht, doet het wonderlijk goed in een bluegrassversie. Het is niet het enige nummer op de plaat dat een tekst uit het Victoriaans tijdperk moeiteloos naar vandaag brengt. Het opzwepende The Dancing Bear is een van de nummers die zich met elke beluistering steviger in je hoofd nestelen. Sommige nummers grijpen je meteen naar de keel, zoals het verstillende If No One Ever Marries Me. In de bijgevoegde tekst lees je dat de vrouw die het gedicht maakte toen ze achttien was uiteindelijk ook ongetrouwd gebleven is. Een slapende reus duikt op in The Sleepy Giant, waarna The Peppery Man nog langskomt, gevolgd door The Blind Men and the Elephant. Dat laatste gedicht, een soort parabel die illustreert hoe we nooit de hele waarheid kennen door ons beperkte perspectief, krijgt andermaal een heerlijk arrangement. Maar hier, net als bij veel andere nummers, laten het verhaal en de foto van de dichter je niet los.
De tweede CD, Leave Your Sleep, bevat al evenveel boeiende ontdekkingen. Zo is er Topsyturvey-World, een grappig gedicht op een reggaeritme gezet. De auteur, ook uit de Victoriaanse periode, gekend voor zijn moralistische teksten voor en over kinderen, blijkt een dubbelleven te hebben gehad, waarin hij twee gezinnen onderhield. Het doet je anders kijken naar de foto waarop hij je streng aankijkt. Heel bijzonder is ook The Janitor’s Boy, in een heerlijke jazzbewerking. De vrouw die het gedicht schreef, was een soort wonderkind: ze publiceerde negen boeken voor ze zestien was. En het harde levensverhaal van Robert Louis Stevenson blijft bewegen door het orkestraal bewerkte The Land of Nod, waarnaast je de hele tijd de indringende foto van de dichter blijft zien. Het is ook moeilijk om de Eerste Wereldoorlog weg te denken als je het verhaal van Robert Graves leest, en daarna zijn gedicht Vain and Careless. Je zou de auteur even aan het woord willen horen om hem er iets over te horen zeggen. In de laatste nummers van de plaat overheersen de herfstkleuren. Autumn Lullaby ontvouwt zich ingehouden en melancholisch. Een van de meest aangrijpende nummers van de plaat is Spring and Fall: to a young child, van G.B. Hopkins. In de begeleidende tekst vertelt Merchant hoe ze een brief vond van Hopkins waarin hij naar dit gedicht verwijst, en erover zegt: “It is to have some plainsong music to it.” Het slotnummer Indian Names, over het lot van de Amerikaanse indianen krijgt een bijzondere lading als je het levensverhaal leest van de vrouw die het schreef in het begin van de 19de eeuw.
Je blijft luisteren én lezen tegelijk, dat is wat Leave Your Sleep met je doet. En telkens opnieuw ontdek je nieuwe dingen, waardoor het geheel nog beter in de plooi valt. Wat Natalie Merchant hier aflevert, is grote klasse. Een prachtige plaat, om heel erg te koesteren.
Natalie Merchant werkte meer dan vijf jaar aan dit ambitieuze project. Het begon met de gedichten die ze vertelde aan haar kleine dochter. Oude gedichten, vaak uit de 19de eeuw, die het op een of andere manier over de kinderwereld hebben. Soms hilarisch, soms mysterieus, soms rauw en hard. Ze verdiepte zich steeds meer in het onderwerp, verzamelde gedichten, en begon er muziek op te maken. Op een bepaald moment had ze meer dan vijftig nummers. En daarvan zijn er uiteindelijk 26 op de plaat gekomen.
Merchant was een jaar bezig met de opnames, waarvoor ze samenwerkte met meer dan honderd muzikanten. Elk nummer heeft een eigen stijl, bewegend tussen jazz, folk, bluegrass, kletzmer, reggae, en nog veel meer. Van elk nummer krijg je in het boekje de tekst en een uitgebreide voorstelling, met foto, van de dichter. Luisteren naar de plaat wordt zo een heuse en wonderlijke ontdekkingsreis. Met die heel eigen, licht melancholische en bezwerende stem van Natalie Merchant als verbinding tussen dat alles. Er wordt heel erg mooi gemusiceerd. En hoewel de omvang behoorlijk is, blijf je luisteren naar het organische geheel. Elk gedicht blijkt zich goed te lenen voor de omzetting naar muziek.
De muziek van Merchant straalt altijd een soort ernst en concentratie uit. Terwijl je luistert vraag je je af of sommige gedichten zonder muziek misschien speelser zouden zijn, maar je weet het niet. En hoewel het een literair project is, wordt het toch ook weer nooit plechtstatig, integendeel. Natalie Merchant is erin geslaagd om een grote eenheid te bereiken, met die verscheidenheid aan erg mooie gedichten. Wanneer je de verhalen van de afzonderlijke dichters er bij begint te lezen, krijgt het nog een andere dimensie. Vaak zijn ze erg aangrijpend en ontroerend. Een schijnbaar opgewekt en fantasievol gedicht krijgt ineens een tragische ondertoon door wat je ondertussen weet over de man of vrouw die het schreef.
De eerste CD heeft als ondertitel Leave Your Supper. Ze begint met het prachtige Nursery Rhyme of Innocence and Experience, met een Ierse muzikale ondertoon. De toon is meteen gezet, het is alsof je vertrekt voor een lange reis. Een nummer als Calico Pie, met een speels nonsensgedicht, doet het wonderlijk goed in een bluegrassversie. Het is niet het enige nummer op de plaat dat een tekst uit het Victoriaans tijdperk moeiteloos naar vandaag brengt. Het opzwepende The Dancing Bear is een van de nummers die zich met elke beluistering steviger in je hoofd nestelen. Sommige nummers grijpen je meteen naar de keel, zoals het verstillende If No One Ever Marries Me. In de bijgevoegde tekst lees je dat de vrouw die het gedicht maakte toen ze achttien was uiteindelijk ook ongetrouwd gebleven is. Een slapende reus duikt op in The Sleepy Giant, waarna The Peppery Man nog langskomt, gevolgd door The Blind Men and the Elephant. Dat laatste gedicht, een soort parabel die illustreert hoe we nooit de hele waarheid kennen door ons beperkte perspectief, krijgt andermaal een heerlijk arrangement. Maar hier, net als bij veel andere nummers, laten het verhaal en de foto van de dichter je niet los.
De tweede CD, Leave Your Sleep, bevat al evenveel boeiende ontdekkingen. Zo is er Topsyturvey-World, een grappig gedicht op een reggaeritme gezet. De auteur, ook uit de Victoriaanse periode, gekend voor zijn moralistische teksten voor en over kinderen, blijkt een dubbelleven te hebben gehad, waarin hij twee gezinnen onderhield. Het doet je anders kijken naar de foto waarop hij je streng aankijkt. Heel bijzonder is ook The Janitor’s Boy, in een heerlijke jazzbewerking. De vrouw die het gedicht schreef, was een soort wonderkind: ze publiceerde negen boeken voor ze zestien was. En het harde levensverhaal van Robert Louis Stevenson blijft bewegen door het orkestraal bewerkte The Land of Nod, waarnaast je de hele tijd de indringende foto van de dichter blijft zien. Het is ook moeilijk om de Eerste Wereldoorlog weg te denken als je het verhaal van Robert Graves leest, en daarna zijn gedicht Vain and Careless. Je zou de auteur even aan het woord willen horen om hem er iets over te horen zeggen. In de laatste nummers van de plaat overheersen de herfstkleuren. Autumn Lullaby ontvouwt zich ingehouden en melancholisch. Een van de meest aangrijpende nummers van de plaat is Spring and Fall: to a young child, van G.B. Hopkins. In de begeleidende tekst vertelt Merchant hoe ze een brief vond van Hopkins waarin hij naar dit gedicht verwijst, en erover zegt: “It is to have some plainsong music to it.” Het slotnummer Indian Names, over het lot van de Amerikaanse indianen krijgt een bijzondere lading als je het levensverhaal leest van de vrouw die het schreef in het begin van de 19de eeuw.
Je blijft luisteren én lezen tegelijk, dat is wat Leave Your Sleep met je doet. En telkens opnieuw ontdek je nieuwe dingen, waardoor het geheel nog beter in de plooi valt. Wat Natalie Merchant hier aflevert, is grote klasse. Een prachtige plaat, om heel erg te koesteren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten