Redhead by the Side of the Road

Een man die zijn leven heel netjes op orde heeft, denkt hij. Het is perfect voorspelbaar. Maar iets in de wereld daarbuiten ontsnapt hem. In het contact met andere mensen lijkt er altijd iets te zijn dat hij niet kan bereiken. Tot zijn leven op subtiele wijze aan het wankelen wordt gebracht en hij verandert. Daarover gaat het in Redhead by the Side of the Road (vertaald als: Een rooie aan de kant van de weg) van de Amerikaanse schrijfster Anne Tyler. Het is een heerlijk boek, waarin de kleine turbulenties van de menselijke interactie met veel tederheid in beeld worden gebracht. En hoewel er veel droefenis is, en onvermogen, voel je als lezer toch vooral veel warmte.

Micah Mortimer is een man van 43. Hij woont in de kelder van een appartementsgebouw waar hij ook deeltijds conciërge is. Hij heeft een strikt dagschema, met elke dag dezelfde ochtendrituelen. Hij onderhoudt zijn woonplek bijna obsessioneel, met vaste taken op vaste dagen. Alles is onder controle, en hij is best wel trots op hoe hij zijn huishouden organiseert. Hij heeft zijn eenmansbedrijfje in IT, wat betekent dat hij vooral onderweg is om bij oudere mensen een computer terug aan de praat te krijgen. Hij denkt dat hij alles wel een beetje op orde heeft. De rest van zijn leven zou in dezelfde routine kunnen doorlopen. Hij heeft een vriendin, Cass, een lerares. Erg passioneel is de relatie niet. Na enkele jaren heeft die zich een beetje gezet, als in een soort systeem. 

Micah vindt, of denkt, dat hij best wel gelukkig is. Hij heeft enkele amusante trekjes, zoals in zogenaamd vreemde talen spreken als hij aan het koken is. Tijdens het rijden heeft hij ook een innerlijke dialoog met de ‘verkeersgod’ die hem complimenteert omwille van zijn voorbeeldige rijstijl. Hij was de enige jongen in een gezin met verder alleen meisjes. Bij een – heerlijk beschreven – familiefeest blijkt dat zij een veel chaotischer leven leven. Ze zijn wel allemaal erg gehecht aan hun wat bizarre en schijnbaar eenzame broer.

Micah heeft vroeger nog andere relaties gehad, maar ze liepen telkens fout. Hij heeft de indruk dat er met elke nieuwe relatie een stukje van hemzelf verdwijnt. Hij denkt dat het misschien allemaal wat te ingewikkeld is. In het algemeen heeft hij het gevoel dat er in de omgang tussen mensen dingen zijn die hij niet kan vatten. Alsof hij bij wijze van spreken van een muziekstuk niet de hoge tonen en de bassen hoort. In zijn aanvoelen ligt het probleem telkens wel bij de ander.

Zijn netjes geordende leven wordt door elkaar geschud door twee gebeurtenissen. Zijn vriendin Cass laat weten dat zij misschien uit haar appartement gezet zal worden. Naar haar aanvoelen reageert hij daar nogal bot op, waarop zij de relatie verbreekt. Hij lijkt daar verbaasd akte van te nemen. En dan is er Brink, een jongen die ineens voor zijn deur staat en zegt dat hij zijn zoon is, uit een vroegere relatie die Micah met zijn moeder had. Die dingen verstoren de orde. Een beetje zoals wanneer je een steen in het water gooit en de rimpels op het oppervlak zich heel langzaam verspreiden.

Het duurt een tijdje, maar die dingen zorgen ervoor dat Micah zijn eigen leven gaat bevragen. Waarom willen vrouwen niet bij hem blijven? Deed hij iets fout? Hij geeft aan zichzelf toe dat zijn leven toch niet zo gelukkig is als hij denkt. De rimpels op het water doen hun werk en hij zet een stap weg van zijn eigen ordelijke leven. Een mooie stap.

Anne Tyler beschrijft dit alles in een wonderlijk mooi boek. Het verhaal van gewone mensen, in een onopvallend bestaan, krijgt een heel bijzondere toets. Eigenlijk is het verhaal van Micah er een van veel ingehouden weemoed. Maar de schrijfster benadert het erg liefdevol. Als je niet goed oplet, zou je mogelijk zelfs nauwelijks merken hoe ze dat doet. De stijl lijkt misschien een beetje laconiek of onopvallend. Maar als wel goed kijkt, zie je hoe ze op heel subtiele maar trefzekere wijze eindeloos veel kleine details beschrijft in hoe mensen praten, hoe ze bewegen. Je ziet hoe Micah op verschillende momenten net het verkeerde zegt en daarna een beetje hulpeloos naar de situatie kijkt. Zo lang je door zijn ogen kijkt, zie je een wereld die redelijk voorspelbaar maar ook een beetje grijzig is. Wanneer je naar hem kijkt, tijdens de (zoals steeds) erg drukke familiebijeenkomst zie je iets van zijn wereldvreemdheid maar voel je ook de warme gevoelens die zijn zussen voor hem hebben. Als hij dan later toch te horen krijgt wat er met hem zou schelen in de liefde, voel je iets op subtiele wijze wankelen.

In de kleine levens die ze als een tedere waarnemer laat zien, kun je de grote vragen zien, over de betekenis van liefde en over het goede doen. Die kleine levens komen in directe woorden heel dichtbij. Readhead by the Side of the Road is een heel warm boek, dat je met een brede glimlach achterlaat, een beetje teleurgesteld dat het al voorbij is.