Ook dit gaat voorbij

Gaat het verdriet om een overleden moeder voorbij? Gaat het wachten op het beginnen van het leven voorbij? Het zou een omschrijving kunnen zijn van het Ook dit gaat voorbij, van de Spaanse schrijfster Milena Busquets. Het is een boek over een heftige vrouw die in de war is. De kracht van het boek zit in dat personage. Het boek zelf zit op een bepaalde manier te dicht op het personage, of misschien te dicht op de schrijfster.

Het hoofdpersonage Bianca is veertig. Haar moeder is net gestorven. Die moeder was een imposante en dominante persoonlijkheid, een vrijgevochten dwarse vrouw. Bianca heeft zelf al een redelijk turbulent leven achter de rug. Twee huwelijken, twee kinderen, een getrouwde minnaar. Ze leeft passioneel en intens, maar is ook op de vlucht voor het zwarte gat dat ze is, uit de schaduw van haar moeder. Seks geeft haar een tijdelijke ervaring van uit de tijd zijn. Het is alsof ze een deel van haar volwassen leven voor zich uit heeft geschoven, en dat zal nu niet meer kunnen. Haar erg aanwezige moeder gaf haar als kind veel vrijheid, maar dat maakte haar tegelijk in zekere zin onvrij.

Na de begrafenis vertrekt ze naar het  familiehuis in het kustplaatsje Cadaqués. Ze neemt iedereen mee: haar twee zoons, de twee vaders, haar vriendinnen. Ook haar minnaar zal nog opduiken. Het wordt een soort panische roes, met vrijen, drinken, drugs, ruzie, praten, feesten, … De afwezige moeder is heel erg aanwezig. Het hele gebeuren is tegelijk een vieren van het leven, en ook een vlucht vooruit, een poging om het besef van het verlies nog uit te stellen.

Bianca volgt haar eigen grillen, doet stoer en zelfverzekerd, maar is duidelijk ook erg in de war en bang. Ze loopt alle kanten uit. En het is alsof ze overal een beetje vastloopt, hoewel ze dat nog niet aan zichzelf wil toegeven.

Als personage is Bianca intrigerend en irriterend tegelijk. Soms voel je haar verwarring en paniek, nu ze zelf een plek zal moeten innemen en in zekere zin echt volwassen zal moeten worden. Soms zie je iemand die erg zelfingenomen en vermoeiend is. Soms wil je weten waar ze naartoe gaat, en of ze eigenlijk wel ergens naartoe gaat. Misschien verwacht je een soort verzoening, die nog niet komt, die misschien nooit komt. Je voelt een energie die het personage en het verhaal voortdrijft, maar daarachter voel je die heel complexe relatie van de dochter en haar moeder. Soms ben je ook kwaad op die moeder.

Het boek is in de ik-vorm. Het is een beschrijving van de dagen in en om dat huis, gezien door de ogen van Bianca. Regelmatig spreekt ze haar moeder rechtstreeks aan, als in een brief. Dat alles loopt in elkaar over. Die vorm stuwt het verhaal voort, en zorgt er ook voor dat je Bianca in ongefilterde vorm krijgt.

De vorm van het boek werkt op een bepaalde manier goed en niet goed. Er zit een grote vaart in het boek, en je wilt ook verder lezen, zien hoe het verder gaat. Je ziet dat personage voor je, met al haar energie. Soms ben je vertederd, soms ben je kwaad. De roes van verwarrende gevoelens die je kunt voelen achter alles wat er aan de oppervlakte gebeurt zit ook in het ritme van het boek.

En tegelijk is er iets dat niet werkt. Het is niet eenvoudig er de vinger op te leggen. Stilistisch is het boek niet altijd een hoogvlieger. Er is geen troost te vinden in mooie woorden of zinnen. De wijsheid zit in het personage (of zit er net niet in). En op een of andere manier zit het verhaal te dicht op het personage. Soms verlang je naar een of andere kritische afstand, in de vorm van een soort zelfreflectie of een literaire vorm die wat tegengewicht zou geven. Of anders zou het verhaal paradoxaal genoeg nog meer van binnen in het personage moeten beschreven worden, waardoor de roes van de verwarring zich meer zou uiten in een stroom van woorden en beelden. Het is alsof je als lezer soms verwacht van het personage dat ze ofwel meer het onaffe van een dagboek zou aanbieden of anders dat ze wat langer zou gewacht hebben om dit verhaal te vertellen.

Voor die wat rare verwachting tegenover een personage is misschien een heel logische verklaring. In het boek zijn blijkbaar veel ervaringen verwerkt van de schrijfster, die ook haar moeder verloor. Die moeder was een bekende uitgeefster, ook een vrijgevochten vrouw. Als lezer heb je, met dit besef in het achterhoofd, soms het gevoel dat de schrijfster beter iets langer zou gewacht hebben om dit boek te schrijven. Het is een verwarrend gevoel, want tegelijk blijft het hoofdpersonage wel heel erg aanwezig in je hoofd, zou je haar in het echt willen zien, en denk je soms dat je al de film in je hoofd ziet die ongetwijfeld van dit boek zal worden gemaakt.