Er was eens

Het beheer van de tijd. Nog snel een beetje poetsen en opruimen, verse lakens, en dat soort dingen. Het huis, een beetje, klaarmaken voor. En daarna nog snel een soepje. Alles zien wat je zou moeten doen, had moeten doen. Het huishoudelijk falen. Een beetje toch. En dan snel de fiets op.

Pogingen tot draaien, in alle richtingen. Die stoelen in de filmzaal zijn niet helemaal perfect. Of zoiets. Of is dat hoekige lijf te groot?

Hoe zacht zou de nacht kunnen zijn?

Iets over niet willen verdwalen, en telkens weer terugkeren. En ook telkens weer opwarmen. En merken hoe dat je ontroert.

Iets over niet loslaten, geen minuut. En dat het alleen op die manier goed is.

Iets over te korte armen, en er niet goed tegen opgewassen zijn.

Iets over tranen aan de binnenkant van je ogen, waar ze niet zo goed zichtbaar zijn.

Het kleine jongetje in de trein. Hij zit naast zijn mama. Hij neemt een blad papier, en begint dapper te schrijven. Een eerste zin. Een tweede zin. Daarna kijkt hij omhoog, ergens in de lucht. Er komt iets niet, of zo. Als je opstaat, kijk je stiekem even op zijn blad naar die twee zinnen. L’histoire de la petite fille. Il était une fois une petite fille qui… Wachten op een verhaal dat misschien niet komt.

De grote zaal, met zoveel mensen. Af en toe denk je dat je iets geks zou willen doen. Je doet het maar niet.

Thuiskomen en snel weer vertrekken. Je daardoor een klein beetje verloren voelen.

Onderweg zijn, weg zijn, en de hele tijd denken: hoe is het ginder, waar is ze nu?

Je toch af en toe een beetje dom voelen tijdens die quiz.

Niet goed weten hoe dat moet. Je verveeld voelen tegenover de anderen. En toch te vroeg vertrekken, omdat je ginder zou moeten zijn.

Door de nacht fietsen. De weg lijkt langer dan je had gehoopt. Er zijn meer hellingen dan je had gedroomd. Er zijn ook meer putten in het fietspad dan je had gevreesd. Je fietst zo snel je kunt. Naar het einde voel je dat het lichaam een beetje stropt.

Het genot om, voor het eerst, thuis te komen in een huis waar al iemand is.

Het lichaam nog in de war. Ergens diep in de nacht verward wakker worden. Alsof je in een nachtmerrieachtige loop zit, waar je niet meer uit kunt. Telkens opnieuw teruggezogen worden. Opstaan en je daarna heel langzaam terug naar het hier (het ginder is hier geworden) ademen.

Een beetje verlegen over straat lopen. Een warme hand. Daar nog steeds aangenaam door in de war zijn.

Soms heb je geen zin in je lichaam. (Redelijk domme gedachte, eigenlijk wel.)

Je zit in de kamer. Met haar en met haar. En je weet niet goed naar waar je moet kijken. Verlegen ontroering. En ingewikkelde moeilijk uit te leggen trots.

Moeilijke vragen. Over kerstbomen en het niet toegeven aan een onwillig lijf. En, andermaal, weten dat je antwoorden niet helemaal overtuigend zijn. Of zoiets.

Iets over een warme hand.

Iets over het niet altijd goed weten.

Dat je bij een of andere officiële instantie zou moeten kunnen protesteren tegen het al te veelvuldig gebruik van de uitdrukking we zijn vertrokken! Waarna die instantie waarschijnlijk zal antwoorden met: absoluut! Grrr.

En de wind dan

Iemand zei je ooit.

Iemand zei je ooit. Dat er een plek is waar je kunt schuilen voor de wind.

Waar je misschien achter sterke muren kunt zitten. Warm en veilig. Waar het huis niet kraakt.

Iemand zei je dat ooit.

Denk je toch.

En daar, op die plek, kun je gaan zitten. Kun je je neerleggen. Kun je zelfs zomaar slapen. Erop vertrouwend dat er niets zal gebeuren. Dat alles er nog zal zijn in de ochtend.

Wie was dat, die je dat zei?

Je kunt door de wind lopen. Even zelfs denken dat je zult worden weggeblazen. De striemende regen loopt over je heen. En je loopt gewoon verder. Iets in je zegt: daar is de plek. En als je je er geen vragen over stelt, blijkt dat je aangekomen bent.

Misschien weet je het niet meer.

Wie dat was, die je dat zei.

Je aarzelt nog even, voor je de sleutel in het slot steekt. Stel je voor dat. Maar er is geen weerstand, en de deur laat zich zomaar openen.

Iemand zei je dat ooit.

Laat het zo maar zijn.

En je opent de deur. En je gaat binnen. Een rustige stilte, in een vriendelijke donkerte gehuld. Alsof die plek op je wachtte.

Het is er verrassend stil. Alsof er niets aan de hand is. Alsof het gewoon zo is.

Iemand zei je dat ooit.

Dat je ooit die plek zou kunnen vinden. Misschien. Daar waar de wind. Dus

En je bent binnen, zo lijkt het toch. En voor je het licht aansteekt, ga je even op de grond zitten. En je luistert.

Het is je adem. Die hoor je. Langzamer en langzamer.

Zou je het gedroomd hebben? Dat iemand je dat ooit zei.

Het zou kunnen dat je niet meer moet lopen. Dat niets je nog op de hielen zit. Of toch niet veel.

Het zou kunnen dat je zomaar kunt blijven. Op die plek die jou wel herkent.

Iemand zei je dat ooit.

Misschien zag je het wel. In iemands ogen. Dat iemand het je wilde zeggen.

En je wacht. Op wat niet komt. En dat wist je.

Je had er al van gedroomd. Met open ogen. Dat je wist wat je bestemming zou zijn. Dat het aankomen zou bevestigen dat de weg zich had laten vinden.

En toen wist je het.

Dat iemand je dat ooit zei.

En de kinderen dus

Je toch maar op voor jou gevaarlijk terrein bewegen. Het zou moerassig kunnen zijn, wie weet.

Dat je soms denkt altijd aan deze kant van de lijn te zullen zijn. Niet te overbruggen. Dat daar aan de andere kant een wereld is waar je nooit toe zult behoren. Dat je altijd in een achterafkamertje zult zijn, verder het huis in gaan zal nooit mogelijk zijn.

Dat je soms door kinderen zo gemakkelijk wordt uitgenodigd om erbij te komen zitten. Daar waar zij zijn. Kom maar, speel mee. En dat je nooit helemaal goed weet hoe je je verlegenheid en verwarring daarover moet verbergen.

Herkend worden. Als iets. De muntjesman misschien wel. En zo misschien ook wel als iemand dus. Blijkbaar in een herinnering zijn gekomen, en dus iets betekenen daar.

Dat het een geschenk is.

Ze zien groeien. Sommigen van hen zijn ondertussen al volwassen. Niet helemaal goed weten waar het woord kind ophoudt en het woord volwassen begint. Als die twee al gescheiden zouden zijn.

Soms zo iemand aankijken, en beginnen tellen. Wat als? En hoe oud zou? En er iemand naast zien staan.

En niet goed weten wat je dan al die tijd met je onbekwaamheid had moeten doen. Of zou dat zich wel hebben uitgewezen?

En of het dus een goede zaak is dat?

Wakker worden, of eigenlijk al even wakker zijn, en een kinderstemmetje horen dat een sinterklaasliedje zingt. Glimlachen, in het donker, niemand ziet het.

Je bent blijkbaar ook de eigenaar van benen waar je af kunt glijden. En of je die op simpele aanvraag even in stelling kunt brengen.

Zou je dat in je eigen hoofd kunnen zien? Waar het kind ophoudt en waar de volwassene begint? Als die laatste al ergens begonnen is.

Nog altijd niet helemaal begrijpen hoe dat juist zit. Hoe je als kind vond dat volwassenen een echt volwassenengezicht hadden. Iets dat definitief over een bepaalde lijn was gegaan, dat dus aan een andere kant was. Terwijl je bij je vrienden en zus en zo die toen ongeveer even oud waren als jij nooit hebt gemerkt dat zij over een lijn zijn gegaan. Ze zijn hoogstens een klein beetje veranderd, uitgediept of zo in hun lijnen. Tot je van jezelf een foto ziet waarop het lijkt alsof die mens op die foto wel aan een andere kant is.

Naar huis fietsen en het kleine zwarte meisje zien huppelen, al zingend, op het fietspad. Heel traag er voorbij fietsen.

Dat iets voorbij is gegaan. Dat je wel ziet hoe het allemaal gegaan is. Dat je er wel mild naar kunt kijken. Maar dat je toch denkt dat iets is voorbij gegaan.

Iets horen over een zoektocht. Over hoe een kind weer bereiken. En je erg klein voelen, maar het toch maar niet laten merken. Je zou iets willen laten voelen, maar je doet het toch maar niet.

De kleine jongen in de trein. Hij vertelt honderduit tegen zijn papa. Ze hebben pret voor tien. Het is wat moeilijker om je op je krant te concentreren. Het kan ook zijn dat je gewoon een beetje moe bent.

Een stukje schrijven waar ook iets over kinderen in komt. Niet goed weten of je dat wel moet doen. Misschien laat je zo wel iets zien dat te raakbaar is. Maar het stukje schrijft zichzelf onherroepelijk in die richting, het is niet anders.

Met een van pret gierend kind over je schouder door de kamer lopen. Eigenlijk is het wel een beetje fijn. En tegelijk ook voelen hoe je zelf als een opeenstapeling van enkele grote logge blokken bent. Onhandig, en niet in staat tot. Of zo.

Niet goed weten wat de laatste zin moet zijn.

Hagel

Vroeg de stad door naar de markt. Blijkbaar is het al de dag van de markt. Je controleert het toch nog maar even voor alle zekerheid. Het is dus bijna weekend, stel je vast.

En beelden van de vorige dagen, terwijl je door de ochtend fietst.

Zoals. Bij het einde van de werkdag vaststellen dat je die middag gewoon bent vergeten te eten. Nog nooit gebeurd. En moet je dan onderweg in de trein alsnog je boterhammetjes van ’s middags opeten? En zal dat er dan niet voor zorgen dat je geen honger meer hebt voor het eten ’s avonds? Existentiële vragen.

Die kleine chocoladegebakjes zijn wel heel lekker. Die kleine frangipanegebakjes die ernaast liggen ook. Eigenlijk.

Wat een ongelooflijk mooie dansvoorstelling. Je zit bijna tegen het podium aan. Met open mond te kijken. Hoe doen ze het? Ze lopen tot helemaal aan de rand. Zwieren met hun been, ongeveer boven de hoofden van de mensen op de eerste rij. Zoveel controle over een lichaam. Hoe ontstaat zoiets in het hoofd van iemand? Hoe zie je die bewegingen in je hoofd? Het blijft een mysterie. Wat je ziet, botst op de woorden die je probeert te zoeken om te begrijpen wat je ziet. Het is alsof je de muziek ziet ademen. De bewegingen zijn. Ze verbeelden niets. Ze zijn zichzelf, ze zijn de muziek. Ze komen uit kamers in een hoofd waar jij nooit zou kunnen of durven komen, denk je.

Je hoort nieuws dat je toch lichtjes verbijstert. Je had gehoopt dat het niet zou komen. Je bent vooral te ver weg, als je het verneemt. Te ver van waar je op dat moment zou willen zijn. Waar je zou moeten kunnen zijn.

Lijstjes maken met treinuren. Uitrekenen hoeveel je op die dag zou kunnen doen. Wanneer je waar moet vertrekken om die trein nog te halen. Of je dan te voet gaat, of toch maar de fiets zult nemen. Hoe lang je bij die persoon op bezoek kunt blijven. Wanneer je moet vertrekken om ook nog die boodschappen te doen. En al die dingen een paar keer inoefenen in je hoofd. En daarna nog tien keer op dat briefje kijken.

’s Nachts liggen draaien in bed. Je zou ergens anders moeten kunnen zijn nu. Je zou iets moeten kunnen doen nu.

Je zou de dingen op je terras moeten kunnen aanpakken. Aanvaarden dat het bijna winter is. Of zo. Misschien moet je daar een soort terrasmoed voor hebben of zo.

In de zetel liggen, na langer doorwerken. En je zou lang willen blijven liggen. Nog wat tv kijken, verdwijnen in een verhaal dat je daar ziet. Het moet iets zijn als iemand die een verhaaltje voorleest. Tot je lichaam helemaal rustig is. Je ogen vallen in slaap, voor je daar bent. Je gaat dan maar naar bed, omdat het zo laat is. Een tussenweg, in niets helemaal goed.

Onderweg naar het werk nadenken over vrede sluiten met jezelf. Hoe je dat ooit gedaan hebt. Die ochtend voelt de straat nog grijzer dan anders. Past niet helemaal bij je hoofd.

De mist zien door het raam.

Onderweg naar een andere stad. Nog steeds denken dat je eigenlijk ergens anders zou moeten zijn nu. Aftellen dan maar.

Na de conferentie snel naar buiten. Je zou die ene trein nog moeten halen. Het regent hard, heel hard. Je ziet vlagen regen de brede winkelstraat slaan, zo ziet het eruit. Hagel ook. En bijna alle mensen staan aan de rand te kijken. Ze roepen: hagel! Je kijkt nog even om, of er niets is dat je niet gezien hebt. Een of ander monster dat achter je aan loopt. Nu is er ineens veel plaats op de straat. Dat is wel goed. Soms zijn er te veel mensen, soms wil je alleen maar kunnen doorlopen. Alleen maar de beweging voelen van het vooruit gaan. Het lichaam dat in een ritme komt van het stappen. Zo zou je kunnen denken aan iets dat je zou moeten kunnen doen. En niet aan het ontwijken van te veel mensen, die te slenterend, met te grote paraplu’s heen en weer schuiven. Of zoiets.

Petronella

Ik kwam haar tegen in de lift op het werk. Onze liften zijn redelijk indrukwekkend. Niet alleen zijn ze intelligent. In de lift zijn er aan drie kanten spiegels. Je kunt jezelf zo aan alle kanten bekijken. Zo kon ik vaststellen dat ik er van achter gezien kaler uit zie dan ik dacht, maar dat is verder geheel onbelangrijk. Door die spiegels heb je ook een soort droste-effect, waardoor beelden eindeloos herhaald worden. Je beeld wordt in een zwart gat gezogen.

Daar stond ze dus, Petronella. Ze stond in de hoek van de lift in de spiegels haar mede door haar jeans aerodynamisch gevormde achterwerk te inspecteren. Ik wist niet goed waar ik moest gaan staan om daar niet naar te kijken, wat wel een beetje moeilijk was met al die spiegels overal.

‘Heb jij dat ook gelezen? Van die omega 3 in vrouwenbillen?’

Aangezien ik in het kader van de bevordering van de algemene kennis alle gespecialiseerde media probeer te volgen, kon ik niet anders dan bevestigen dat ik het bewuste bericht had gelezen.

‘Wat zou je eigenlijk meer moeten verlangen? Strakke gezandstraalde billen, of meer intelligentie. Door die omega 3 dan?’

Iets in mijn hoofd zei me dat ik op die vraag, wat ik ook zou gezegd hebben, alleen maar het verkeerde antwoord kon geven. Ik zei dat je natuurlijk ook altijd kunt verlangen naar pure chocolade. Zoals algemeen geweten is chocolade een fundamenteel mensenrecht. En het kan alleen maar zo zijn dat chocolade bijdraagt tot de intelligentie. Of anders minstens tot het verlangen naar intelligentie. Of iets in die aard. Helemaal overtuigend kwam mijn antwoord niet over, maar ze moest wel glimlachen.

Het bleek dat Petronella ook naar de trein moest.

‘Ja, het is een rare naam, ik weet het. Ze noemen me meestal Nella, dat gaat al een beetje. Naar het schijnt word ik aangeroepen tegen koortsen. Ik moet me dan ook nooit laten inenten tegen de griep, haha.’
We waren ondertussen de klapdeurtjes gepasseerd.

‘Heb jij dat ook soms, speciale dromen?’

Weer was er even kortsluiting in mijn hoofd, en vroeg ik me koortsig af, in een nanoseconde, welk antwoord hierop zou moeten gegeven worden. Zo goed kende ik Petronella toch nog niet.

‘Ik had een rare droom vorige nacht. Over het postkantoor. Nou ja, eigenlijk over iets anders. Ik moest naar het postkantoor. Om een pakje weg te brengen, voor een vriendin die verjaart. Ik probeer altijd de cadeautjes op tijd bij de jarige te krijgen, maar dat is wel een hele organisatie. Ik stond daar aan te schuiven in de rij voor het expresloket. Het was bijna 18 uur, dus ik was bang dat ik niet meer aan de beurt zou komen voor het sluitingsuur. Ineens springt er daar iemand in een groot konijnenkostuum voor mijn neus. Gefeliciteerd! Dat riep dat konijn. Hij zei me dat alle vrouwen met een J-cup een speciale prijs kregen die dag. Ik schrok, want ik heb helemaal geen J-cup. Ik dacht trouwens dat ze dat nog maar pas hadden uitgevonden, die J-cup. Heb je dat ook gelezen trouwens? Ik was toch een beetje beledigd. Qua schepping ben ik meer van het bescheiden type, zoals je kunt zien, kijk maar. Ik keek, en zag – in die droom dus – dat ik wel degelijk boezemgewijs een fors stuk was opgeschoven in het alfabet. Brrr, niet leuk. Maar dat konijn vond het wel geweldig. Ik kreeg een prijs. Een bruine omslag, met daarin een bon voor een jaar gratis aangetekende zendingen. Maar wat kun je daar nu mee doen? En het ergste was, door dat konijn was het loket al gesloten en zou mijn pakje dus te laat komen. Wat een rare droom. Heb jij onlangs nog iets raars gedroomd?’

Het mocht dus gewoon een rare droom zijn, niet speciaal, dat was al beter. Ik had inderdaad een rare droom gehad, ook de nacht daarvoor. In die droom was ik op weg met mijn mooie geliefde. Het was jurkjesdag. Het is zo dat zij eenmaal per jaar een jurkje aantrekt. En die dag was het dus. Ik liep met een zware rugzak, een schoen met een veter die net gebroken was, en een houten kistje met daarin een enorm grote fles met Spaanse wijn. Er was iets bijzonders, ik vroeg wat er was. Ze zei me dat ze haar nieuwe parfum op had. Amaretto, een nieuwe geur. Ik heb het overigens altijd al bijzonder gevonden dat je dus geuren kunt waarnemen in je droom. En dit parfum scoorde wel hevig. In die droom dus. We waren op weg naar de trein, om naar een feest te gaan. Maar eigenlijk waren we de weg kwijt. We zaten in een dichte mist. Verloren, als het ware. Ze vroeg me of ik dat ook rook, de mist. De mist had een geur. Onmiskenbaar frangipane. In die droom begon ik te vertellen over een droom die ik had gehad. Een droom in een droom dus, weer dat droste-effect. In die droomdroom kon ik ineens heel erg goed goochelen. Kaarttrucs. Maar toen werd ik ineens wakker.

We stonden ondertussen aan een verkeerslicht te wachten op groen. Iedereen loopt daar altijd door het rood, maar ik blijf steeds netjes wachten tot het groen wordt. Als zen-oefening. Het werd groen, en we staken over.

‘Sorry, maar ik moet lopen, dan kan ik nog net mijn vroege trein halen. Dat moeten we nog eens doen trouwens, dromen delen. Hopelijk kom ik je nog eens tegen in de lift.’

Waarom zou je omega 3 nodig hebben, dacht ik nog, als je intelligente liften hebt? Ik zag Petronella lopen, zigzaggend tussen auto’s. Sierlijk was ze wel. Ze draaide zich nog even om, en wuifde. Ik hoop dat ze haar trein nog heeft gehaald. Ik nam me voor nog veel te dromen over dromen.

Waarin je zou kunnen verdwijnen

Soms denk je het. Dat je zou kunnen verdwijnen. In.

Misschien zijn het uithoeken. Misschien zijn het toegangsdeuren.

Daar waar de partita’s van Bach zijn. Niet daar waar de piano staat. Niet daar waar iemand die piano bespeelt. Alleen daar, waar de noten zijn. In die volle leegte. IJler dan lucht zou je er worden. En in al hun onvatbaarheid, hun van zwaartekracht bevrijd zijn, hun enkel in de tijd zijn, zou je de noten zien. Ze zouden er zijn. Aanraakbaar in hun lichaamloosheid. Daarin verdwijnen. Als in een volheid van betekenis.

Daar waar de afstand tot de woorden is. Je kunt ze aanraken, woorden. Je kunt ze naast elkaar leggen. Je kunt ze zien, in een zin. En hoe dicht je ook gaat staan, tussen jou en de woorden is er een afstand. Tussen de woorden is er een afstand. In die ruimte zou je kunnen verdwijnen. Misschien is het een ruimte van verwachting. Misschien is het een ruimte van een ander soort stilte. Misschien is het een ruimte waar de wind niet kan komen.

Daar waar de verhalen zijn. Er is een wereld waar alle verhalen zijn. Je kunt er rondlopen. Je kunt je neerleggen. De verhalen dringen zich niet op, duwen je niet naar de rand. Ze overstemmen je niet, roepen niets in je oor. Maar ze zijn er wel allemaal. Ze wachten geduldig, hebben geen haast. Je moet hen enkel aanraken, heel zachtjes, en dan onthullen ze zich voor jou. Ze laten hun sluier vallen. Ze slaan hun ogen niet neer. Ze zijn er gewoon. Daarin verdwijnen.

Daar waar de huid is. Niet bezwaard door pijn. Dicht genoeg bij je eenzaamheid. Aan de overkant van de rivier van angst. Waar je alleen de adem hoort. Waar je traag beweegt. Soms in een zoete regen. Waar het zijn rust in wat heen en weer gaat, eindeloos. Als waren je handen seizoenen.

Daar waar de troost is. Waar iets je zou zeggen: het is goed, alles komt goed. Het mag nu. Leg het maar van je af. Iets kan je helen. Als warme handen op je slapen, en wat je dan zou horen. Je zou iets voelen aan je schouders. Je zou iets voelen op je wangen.

Daar waar de brieven zijn. Ze zouden uit je handen druppelen, tot een stroom van brieven. Eindeloos. Ze zouden alles zeggen, in hun fragmenten. Het verlangen zou rusten in hun onstilbaarheid. En evenveel brieven zouden naar je toe komen. Daar. Je zou ze eerst voorzichtig betasten. Je zou ze op je buik laten rusten, heel even. Om ze dan traag te openen. Je zou de vellen papier even traag uitplooien.

Daar waar de zee is. Overal dus eigenlijk een beetje. Je kunt er het water aanraken. Alles tussen een kleine rimpel en een grote golf voelen. De rust in een nimmer eindigend getij. Het geheim van je verlangen zou er ontsluierd worden. En het eeuwig terugkeren.

Daar waar het bos gedroomd kan worden. Als je in het bos komt, overweldigt het je nog even. Maar je loopt verder. Je kijkt alleen naar wat je bang maakt, niet meer. En zo wordt, nauwelijks waarneembaar, het ritme van het bos het jouwe. Steeds dieper ga je het bos in. Maar je kunt nooit verloren lopen. Niet in dit verdwijnen. Soms stop je even om de schors te voelen van een ranke beuk. Soms wacht je even op het mos. Soms fluister je haar naam. En hoor je wat er komt. Soms zie je de paden, die zich ooit aan de tijd onttrokken hebben. Soms zie je de nevel. En de nimfen. En al het andere. Aan deze kant van het verdwijnen.

Altijd hopen, nooit haten

Je hoort een verhaal op de radio over een vrouw die een van de volgende dagen 110 wordt. Ze is de oudste overlevende van het kamp Theresienstadt. Ze speelde piano in het kamp. En ze speelt nu nog elke dag piano.

Je ziet haar in een filmpje. De tranen rollen over je wangen.

Alles is mooi, zegt ze. Elke dag is mooi, zegt ze. Op de vraag hoe ze het vol had gehouden al die tijd, zei ze blijkbaar: altijd hopen, nooit haten.

In het filmpje gaat het over de muziek. Music is God. Dat zegt ze.

Misschien zou je ergens in een hoekje willen kruipen, om er voorlopig niet meer uit te komen.

Waar zou je als mens zoveel rustige kracht vandaan kunnen halen? Hoe doe je dat, nooit haten? Misschien is het gemakkelijker als je nooit iets meemaakte als wat zij meemaakte. Misschien is haat in zo’n situatie de voor de hand liggende weg.

Misschien ben je in zekere zin zelf wel een slachtoffer van je eigen haat, als die er is. Misschien draag je zelf wel een groot deel van de pijn van de haat. Misschien blijft die ander nog altijd iets van de macht behouden die jou al die ellende aandeed, in de haat.

Het hoeft waarschijnlijk niets met vergeving te maken te hebben. Het hoeft op geen enkele manier een ontkennen of verschuiven of omkeren van verantwoordelijkheid te betekenen. Het is geen enkele minimalisering van de omvang (en de gruwelijke banaliteit) van het kwaad.

Uiteindelijk is het misschien alleen een keuze. Een keuze om haat niet de kieren van je eigen broze lijf te laten vullen. Pijn en verdriet over al wie en alles wat verloren ging zijn er al genoeg waarschijnlijk. Zij komen zonder uitnodiging.

Zo lijkt het, als je naar haar kijkt. Dat het mogelijk kan zijn.

Als je Alice ziet, denk je: ze had elke vierkante millimeter van wie ze is en was nodig voor de overweldigende schoonheid van de muziek. Je ziet het aan haar ogen.

Een andere mevrouw vertelt in het filmpje over hoe haar vader haar zei dat ze zoveel mogelijk in haar hoofd moest stoppen. Dat zou nooit iemand kunnen afnemen. Een mooie gedachte. In je hoofd kan altijd de muziek zijn. Je hoeft er alleen maar aan te denken.

Wie gelooft, kan in momenten van diepe twijfel of verlatenheid altijd toevlucht nemen tot god. (Dat hoop je toch voor hen.) Het moet mooi zijn, dat er ergens daar iets of iemand is waar je in je hoofd naartoe kunt gaan.

Music is God. Dat zegt Alice.

En als je haar ogen ziet, terwijl ze vertelt over de muziek, denk je: ze is er al, op dat moment, daar waar die god is.

En elke dag opnieuw loopt dat oude vrouwtje een beetje wankel naar haar piano en speelt ze. Misschien is ze zo elke dag wel een klein beetje bij die god, hoop je voor haar. Misschien is dat een manier om de haat of de bitterheid altijd een stap voor te blijven. Misschien kun je dan niet anders dan elke dag blijven spelen.

Misschien moet je niet meer doen dan kijken naar die mevrouw in dat filmpje. En je heel erg klein voelen.