Een van de dingen die me wel eens zwaar valt in een groot deel van het politieke bedrijf, is de overheersend 'mannelijke' cultuur. Soms vraag ik me af hoe het ook zou kunnen zijn als andere waarden en omgangsvormen centraal zouden staan. Politici en politieke waarnemers kijken zo vaak door dezelfde bril naar wat er in de politiek gebeurt. En dat perspectief is vaak zo vermoeiend.
In een democratie gaat politiek over het georganiseerd meningsverschil. Verschillende partijen hebben telkens een verschillende visie op wat de 'betere' maatschappij zou kunnen zijn. In tegenstelling tot wat sommigen denken, is een maatschappij vormgeven geen louter 'technische' kwestie die je aan zogenaamde deskundigen zou kunnen overlaten. Het is al evenmin een vorm van 'management'. De ultieme waarheid over hoe de maatschappij eruit zou moeten zien, bestaat niet, en kan nooit bestaan. Of je meer of minder rechtvaardigheid en gelijkheid tussen mensen nastreeft, is een keuze. Of je meer of minder rekening houdt met de natuurlijke grenzen van de planeet, en zo meer of minder levenskansen geeft aan wie nog moet geboren worden, is een keuze. Die keuzes kun je wel of niet maken. In de confrontatie van de ideeën komen we als collectief hopelijk telkens een stapje dichter bij de waarheid, ook al weten we dat we haar nooit echt zullen kennen, gelukkig maar.
Er is dus geen probleem met het idee van een conflict in een democratie. Conflicten tussen verschillende visies zijn goed, vruchtbaar en dus na te streven. Mensen die in alles consensus nastreven en ook politiek zo willen vormgeven, vergissen zich. Mensen die denken dat politiek erop neerkomt dat diegene die op dat moment de grootste macht heeft ook het meest gelijk heeft, en dus het recht zou hebben anderen te vernederen, vergissen zich evenzeer.
Ik droom nog altijd van een politiek systeem en vooral een politieke cultuur waarin de vreedzame confrontatie van ideeën wordt gekoesterd en gestimuleerd. Waarin politici van verschillende partijen naar elkaar luisteren, en inhoudelijke discussies met elkaar voeren. Waarin partijen terug 'partijdig' zijn.
Nu verloopt het vaak anders, en wel op een verkeerd soort 'mannelijke' manier. De enige focus is vaak het zuivere machtsdenken. Of een partij een belangrijk verhaal brengt, is niet zo belangrijk. Het enige wat telt, is wie de grootste wordt. Discussies worden herleid tot conflicten tussen personen. Als er geen strategieën achter zitten, is het niet interessant. Tijdens verkiezingen worden partijen door de waarnemers beoordeeld op de mate waarin er 'sterke' figuren in zitten.
In debatten is het vaak niet zo belangrijk wat iemand zegt, maar wel of iemand van de ander kan 'winnen'. De waarnemers zijn vaker onder de indruk van de tactische spelletjes en de manier waarop de ene de andere kan vloeren dan van de inhoudelijke argumentatie.
Een politicus die op cynische wijze iedereen afblaft of kleineert en alles 'geregeld' kan krijgen, krijgt meer respect en aandacht dan iemand die met respect voor een ander en trouw aan zichzelf inhoudelijke voorstellen wil uitwerken. Wie ervoor kiest om niet mee te doen aan het macho hanengevecht wordt al snel als 'zwak' bestempeld.
Wie volgens de geldende normen 'politiek' wil denken, moet politiek blijkbaar als een soort boksmatch beschouwen. Wie het anders doet, is al snel te 'emotioneel' of naïef of een soort kabouter. De geharde machtspoliticus kraakt de ander af omdat die niet in staat is hem (meestal hem ja) in gevaar te brengen. En in gevaar brengen heeft dan met het spel te maken.
Op een correcte, luisterende, respectvolle en open manier ideeën zo nodig keihard laten botsen, dat zou toch ook moeten kunnen. Laat er in de politiek ook liefst veel passie zijn. Laten we vooral de dromen koesteren, en het cynisme afzweren. Met een open geest luisteren naar en discussiëren met iemand die een ander ideologisch kader heeft, getuigt van veel meer grootsheid dan die ander preventief willen uitschakelen in een debat door een tactisch of retorisch hoogstandje.
Agressief machogedrag is vaak niet meer dan een vlucht vooruit om de eigen kwetsbaarheid en onzekerheid niet te laten zien. Ook daarom is het vaak zo vermoeiend. Misschien denken sommige macho's echt dat anderen onder de indruk zijn van hun persoon omdat ze niet altijd zin hebben om weer in dat gevecht mee te stappen. Misschien denken ze echt dat ze controle hebben over de werkelijkheid. Ik geloof er alleszins niets van.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten