05 februari 2009

Waar ben je?

Soms voel je je eenzaam en alleen. Opgesloten in je huis of jezelf. Soms zijn alle anderen te ver weg en zou je willen dat ze dicht bij je zijn. Of zou je willen weten waar ze zijn of wat ze doen, of wat dan ook. Het overkomt ons allemaal wel eens. Omgekeerd ben je soms dan weer blij dat die ander net niet weet waar jij bent of wat je aan het doen bent. Misschien heb je gezegd dat je even naar de Noordpool bent om wat vers ijs te halen maar zit je stiekem bij die vriendin achter de hoek voor een geheime initiatie in de Wii, of in iets anders. Misschien wil je niet dat jouw geliefde weet dat je weer die verkeerde aansluiting van de trein hebt genomen, waardoor je in Luik aankwam terwijl je eigenlijk gewoon in Schellebelle moest zijn. Misschien ben je nog niet goed wakker, en wil je niet dat je vriend weet in welk café je suffig over je koffie heen zit te kijken naar de mensen die voorbijgaan, zonder dat je één zinnig woord moet zeggen.

Waar ben je? Het mooiste antwoord op die vraag is soms te horen door iemand die haar gsm opneemt en antwoordt: “Ik ben hier.” Een fantastische mededeling. Want in principe, tenzij je in je hoofd ver heen bent, ben je altijd hier, een hier dan. Behalve dan die mensen die bij het verstoppertje al snel roepen dat ze hier niet zijn. Toch weten sommige mensen aan de mysterieuze andere kant van die telefoon meteen wat er aan de hand is, na de hiermededeling.

Dat je nooit helemaal zeker weet wie waar is, verleent het leven een existentiële diepgang, die tot zowat alles tussen tragiek en hevig verlangen kan leiden. Maar daar dreigt nu een einde aan te komen, en dat door een nieuwe technologische toepassing. Zowat de meest bekende internetzoekmachine heeft een nieuwe toepassing bedacht, waardoor je op je ‘smartphone’ of je computer steeds kunt zien op een landkaartje waar al je vrienden zijn. Ik heb overigens even aan mijn phone gevraagd of hij ook smart was, maar daar raakte ik een gevoelige snaar… In het wereldje van de phones zijn de apparaten die zich smartphone noemen de dikke nekken, de arrogante ballen, die hun fundamentele onzekerheid moeten verbergen onder hoogglans en toeters en bellen. Mijn mobiele telefoon is een bescheiden apparaat, nooit opdringerig, maar met veel innerlijke rust. Maar dit is een geheel andere discussie vanzelfsprekend.

Volgens de toelichting bij dit nieuwe speeltje zou dit superhandig zijn. Je wilt afspreken met je vrienden, en je weet niet waar ze zijn, en meteen krijg je een overview op je kaartje. Je ziet er wel niet bij of ze op dat moment een slaapkop, kater of extase hebben, wat nuffige informafie zou kunnen opleveren. Of je ziet dat je vrouw nog in de file zit, waardoor je spontaan denkt: zal ik maar eens even aan het eten beginnen? Dit is niet superhandig, dit is vooral saai. O jee, willen we dat soort dingen weten van elkaar om er dan die dingen mee te doen? Zou een ietsiepietsie meer romantiek of mysterie niet mogen?

Meteen komen er al reacties op deze nieuwe technologie. Met name dat het een aantasting van de privacy zou zijn. Daar kan ik me wel iets bij voorstellen. Mede omdat het bedrijf in kwestie ook gerichte reclame kan sturen. Als de grote computer merkt dat je in de buurt van het Vaticaan loopt, krijg je plingplong ineens een aanbieding van Vatican Airlines voor een vliegreis naar Antarctica, samen met paus Benedictus XVI, enkele reis. (Bij navraag blijkt dat die advertentie al heel lang meegaat, niemand wil met Benedictus in één vliegtuig zitten, en die paar geëxcommuniceerde pipo’s die nu weer in de schoot van de kerk zijn opgenomen, zaten al op Antarctica. Maar ook dit is opnieuw een heel andere discussie natuurlijk.)

Voor de best mogelijke mentale map moet je niet bij een commercieel bedrijf zijn, en heb je geen slimme telefoon nodig. Een normaal, nog niet afgestompt hoofd volstaat. Want zo’n hoofd kan alles. Als qua ‘waar ben je’ de Google Latitude de povere zwart-witversie met veel ruis is dan is je eigenste blote hoofd de high definition kleurenversie met dolby surround. Stel dat je gewoon aan een tafel gaat zitten. Je legt een lijstje voor je neus met al je vrienden en vriendinnen. Je schuift nog een beetje met de namen tot zij die het grootste effect hebben op je pupillen bovenaan de lijst staan. En dan kijk je gewoon in je hoofd. Waar zouden ze nu zijn? Wat zouden ze nu aan het doen zijn? Hoe zouden ze er nu uit zien? Aangezien niemand meekijkt en er niets opgeslagen wordt op een of andere computer, kun je de vragen ook aanpassen. Waar zou ik willen dat zij nu zijn? Wat zou ik willen dat ze nu aan het doen zijn? Hoe zou ik willen dat ze er nu uit zien? Wat je ook doet, je kunt gewoon rustig toekijken. Na een tijdje zul je merken dat ze er allemaal zijn.

Het schouwspel in je hoofd kan een heel gamma aan emoties opwekken, die nooit te vatten zijn door het schermpje van zo’n smartphone. Misschien zal het gemis hevig toeslaan, zal het verlangen je verwarren, zal je gerustgesteld zijn dat die ene net ver genoeg is en geen dingen doet of zegt waar je nu geen zin in hebt, of wat dan ook. Maar het mooiste is toch het kaartje in je hoofd. Dat ziet er niet “hyperstrak en intuïtief uit, zoals we gewoon zijn van Google”. Nee, die kaart is vloeiend, organisch, met alleen die details die nodig zijn, en die kleuren die optimaal aangepast zijn aan de stemming van dat moment. Als je je hele lijstje hebt afgelopen, en iedereen is dicht bij je, hier dus, dan kun je weer rustig ademen. Je hoeft hen niet te bellen. Je hoeft niet te weten of ze echt in die omstandigheid zijn zoals ze in je hoofd zijn op dat moment (liever niet misschien wel). Dat ze er allemaal zijn is genoeg. En de variant voor gevorderden is nog mooier. Je zoekt een rustige plek uit, en bepaalt even waar de vier windstreken zijn. Je richt je hoofd naar het noorden, en dan begin je de hele wereld in te vullen. Wie van wie je lief is woont waar. In alle richtingen blijken er zo mensen te wonen. Waarheen je ook kijkt, steeds is er iemand. En zo ben je veilig in deze onherbergzame wereld. Je kunt een lijntje trekken tussen jou en al die mensen, en zo krijg je meteen een fijnmazig spoornetwerk.

De vraag ‘waar ben je’ mag dus niet opgelost worden door een apparaat, niet ontdroomd worden. Alleen omdat ze niet helemaal juist kan beantwoord worden, kan de vraag ook blijven bestaan, en dat is toch beter.

1 opmerking:

Sien zei

Deed me denken aan een zowel legendarische als zeer surrealistische conversatie tussen Kobe en neef Jorg over walkie-talkies. Ze liepen rond het huis te spelen. Het ging ongeveer alsvolgt: 'ik ben hier' 'waar?' 'hier, aan de zijkant van het huis' 'ik ben ook aan de zijkant van het huis'...
Zo ging het nog wel even door en daarbij slaagden ze erin om elkaar steeds mis te lopen.

Ja, ik ben op je blog gestoten, al veel snuister- en leesplezier gehad. En terwijl ik zo las, bedacht ik: Jan is echt belangrijk geweest voor mij. Door de manier waarop je me serieus nam, als kind. Door hoe je me deed nadenken, vragen opwierp.
En door dit alles te lezen doe je dat opnieuw.

Dankjewel, Jan!
Sien