27 oktober 2013

Icarus

Onderweg. De dag voor de storm.

(Bij het woord storm denk je nog wel eens aan hoe het was, in het oude huis. Hoe bang je kon zijn. Je bent het al bijna vergeten, misschien wel. De dikke muren van het nieuwe huis zullen je wel beschermen.)

Onderweg. Wanneer zou het regenen, en hoeveel?

De tentoonstelling met de foto’s over geboorte, het geboren worden, op zoveel plekken van de wereld.

Het maakt je een beetje stil. Iets maakt je een beetje klein. Alsof een stukje van jou hier niet mag of kan zijn.

Die jonge vrouw, hoogzwanger, voordraagster, zij wel, natuurlijk.

Er is ook een film, een reportage over enkele van de locaties waar de foto’s gemaakt werden. Zo ongeveer de helft van de film lopen de tranen over je wangen. Je doet je best om er niets van te laten merken.

Het is een wereld van vrouwen die je ziet. Ook, naast al het andere. Een wereld die je tot nederigheid dwingt. De soms toch wel erg moeilijke omstandigheden waarin kinderen op de wereld komen. Maar nog meer. Vrouwen die iets begrepen hebben over het geheim van het leven. Iets dat jij nooit zult mogen begrijpen.

En het is een wereld die aan je voorbij is gegaan, al wou je het anders, en ook dat zal niet veranderen. Je kunt nog iets als een betrokken toeschouwer worden. Je kunt nog iets worden voor iemand anders. En dat is een groter geschenk dan je had durven dromen. Maar het zal niet echt veranderen.

En je dacht het al bij de foto’s. Bij het zien van die eindeloos mooie doeken, in Afrika en Azië. Waarom ontzeggen we ons die mooie kleuren, die mooie motieven? Als troost voor iets, al weet je niet goed wat.

En later op de dag door het grote museum slenteren. Met een rug die voorbij pijn is, zo lijkt het wel. Maar het geeft niet. Het verwart je een beetje. Dat je zomaar, in het echt, schilderijen mag zien van Brueghel, Rembrandt, Bosch, en nog zoveel meer. Ze zijn er gewoon, bijna achteloos tegen de muur, en je kunt er gewoon naar kijken.

Je wou zo graag het schilderij zien van het gedicht. Het gedicht van Auden met als titel de naam van het museum.

Raar misschien, dat je een schilderij ziet dat bij een gedicht hoort. Misschien stond de dichter ooit op deze zelfde plaats, en keek hij naar het gedicht.

Icarus is uit de lucht gevallen. Je ziet nog een stuk van zijn benen boven het water uitkomen. Maar het leven gaat gewoon door. De boer ploegt verder. Het schip vaart verder.

Die eerste zinnen. About suffering they were never wrong, / The old Masters: how well they understood / Its human position.

Je had verwacht dat het schilderij met enige glorie en grootsheid een plaats zou hebben gekregen. Maar het hangt er gewoon, in een zaaltje achterin. Nederig. Je buigt zachtjes het hoofd, en niemand heeft het gezien.

Later blijf je nog even hangen bij Rembrandt. Er lijkt altijd een verdriet over zijn schilderijen te hangen. En daardoor tegelijk een troost. Je kunt het niet uitleggen.

Daarna het museum van de schilder van bolhoeden, steeds terugkerende lichtblauwe luchten met zachte wolkjes, en de grenservaring. Wat is de afstand tussen een woord en een beeld? Hoe geef je de werkelijkheid weer? Kun je in een surreële werkelijkheid iets te weten komen over een diepere laag van deze werkelijkheid?

Raar dat je ineens niet zomaar een schilderij ziet, maar de cover van een roman. Alsof die omweg niet zomaar mag. Of is het een toegang?

Er blijft een onrust. Misschien is het die rug. Die maakt dat je moeilijk die vele anderen kunt verdragen. Er zijn te veel mensen rondom jou om met genoeg afstand en leegte te kunnen kijken, denk je. Ze lopen zomaar rond de hele tijd, dringen zich tussen jou en de schilderijen. (Ze doen in wezen niets anders dan wat jij doet, natuurlijk.) Je zou willen dat ze stil waren, en niet te dicht bij kwamen. Je onrust maakt je een beetje onrustig.

Maar het is goed nog even rond te kunnen wandelen in die grote hal, met die erg grote schilderijen.

Misschien zijn de benen van Icarus nog steeds waar ze waren even geleden. Misschien gaan de dingen nog steeds gewoon door, en heeft niemand gezien hoe hij naar beneden viel.

Geen opmerkingen: