Hoe leef je met wat er niet (meer) is? Hoe kun je huizen van de geest maken die je tegen dat verlies beschermen? En hoe kunnen die huizen dan weer zwaar op je schouders drukken? Het zijn enkele van de verbindende thema’s in de roman Great House (vertaald als Het grote huis) van de Amerikaanse schrijfster Nicole Krauss. Verhalen van verschillende personages vormen de kamers van het huis dat dit boek is. En in al die verhalen speelt een groot houten bureau een centrale rol. Er zitten heel wat laden in dat immense bureau, een ervan is gesloten. Met de personages die in het boek rondlopen is het niet anders. Ze zijn verbrokkeld en moeilijk kenbaar, voor anderen en voor zichzelf. Ze proberen telkens iets te maken of te doen om hun verlies goed te maken. Telkens behoorlijk vruchteloos…
De opbouw van de roman heeft iets van het bureau dat overal weer opduikt. Vier verhalen in het eerste en ook in het tweede deel. Alsof je telkens de schuifjes opentrekt. Stap voor stap zie je hoe al die verhalen met elkaar samenhangen.
Het eerste verhaal gaat over de schrijfster Nadia. Ze vertelt haar verhaal aan een rechter, pas veel later wordt duidelijk wie dat is, en waarom ze het aan hem vertelt. Jarenlang heeft ze aan het grote bureau zitten schrijven aan een reeks boeken. Dat bureau kreeg ze te leen van een Chileense dichter Daniel Varsky. Hij had haar gevraagd op zijn meubels te letten, maar werd later slachtoffer van het dictatoriale regime van Pinochet in Chili. Hij wordt het slachtoffer van zijn creatief verlangen, zij moet leren leven met het verlies. Het bureau verbindt haar met hem, maar bezwaart haar ook. Voor het schrijven schuift ze veel andere dingen opzij, wat haar uiteindelijk ook aan het twijfelen zet. Zeker nadat ze bezoek krijgt van iemand die zegt de dochter te zijn van Varsky en die het bureau komt ophalen. Het afscheid van het bureau is hartverscheurend.
Het tweede verhaal heeft een Israëlische vader als centrale figuur, samen met zijn tweede zoon. De vader, Aaron, is net weduwnaar geworden. Tussen hem en zijn zoon Dov gaat het al jaren slecht. Dov was een speciaal kind, dat vooral met zijn moeder een sterke band had. Tijdens zijn legerdienst loopt Dov een zwaar trauma op, dat jaren zal blijven doorwerken. Hij verlaat Israël om in Londen te gaan wonen, en is nu teruggekomen na de dood van zijn moeder. Vader en zoon bevinden zich ineens weer in hetzelfde huis. Dov was ooit begonnen met het schrijven van een boek. Zijn vader zag dat niet zitten. Maar die afwijzing was erg ambivalent. Misschien krijgt hij alsnog een kans om iets te herstellen met zijn zoon. De twee draaien om elkaar heen in een machteloos zwijgen.
In het derde verhaal maken we kennis met Arthur Bender en zijn vrouw Lotte Berg. Lotte kon net voor de oorlog als kind in een konvooi ontsnappen uit nazi-Duitsland. Sindsdien woont ze in Groot-Brittannië. Zij is schrijfster, en duidelijk getormenteerd door haar verleden. Haar man bouwt zijn leven rondom haar, maar beseft in de laatste maanden van hun gemeenschappelijk leven dat zijn vrouw een geheim meedroeg dat hij niet kende. Het bureau is bijna als een soort personage aanwezig in het leven van Lotte. Zij is het die het weg zal geven aan Varsky, wanneer die ineens in haar leven komt. Dat alles brengt Arthur erg in de war, en naarmate de puzzelstukken uit het verleden in elkaar passen volgt een langzame en moeilijke ontnuchtering.
In het vierde verhaal zien we hoe Isabel, een Amerikaanse studente in Oxford, binnenkomt in het vrij duistere leven van Leah Weisz en haar broer Yoav. Isabel en Yoav zullen ook geliefden worden. Leah en Yoav leven onder de schaduw van hun vader, die zich bezighoudt met het opsporen van oude meubelstukken die joodse families tijdens de oorlog ontnomen werden. Doorheen zijn werk is hij zelf bezig met het opnieuw samenstellen van een ‘kamer van de herinnering’, een zoektocht waarin het grote bureau een sleutelrol speelt. Het bureau komt tussen Leah en haar vader te staan.
Terwijl je als lezer door de verhalen van deze zoekende en eenzame mensen beweegt, voegen enkele elementen zich samen, en evenveel ook niet. De verklaring voor de titel van het boek, die teruggaat tot de Talmoed, heeft het ook over het streven om via het samenbrengen van fragmenten terug op te bouwen wat verloren is gegaan. De roman zegt zo misschien meer over het zoeken naar eenheid en heling dan dat het zelf een eenheid is. Je verhaal vertellen, blijven spreken, zo lang mogelijk, om iets of iemand in leven te houden.
Nicole Krauss heeft met Great House een heel bijzonder boek geschreven. Veel lezers zullen het misschien moeilijker vinden dan The History of Love (De geschiedenis van de liefde), haar prachtige vorige roman. Maar het is ook een ander boek, al blijft het in veel opzichten dicht bij dezelfde thema’s. Krauss gebruikt een prachtige taal, doorweven met sterke beelden. Haar toon is emotioneel geladen, maar nooit te. Het verdriet om verlies hangt sterk over dit boek. Het boek zelf, een huis van woorden, een poging om de definitief verdwenen tempel te herscheppen, is waarschijnlijk het enige antwoord op dat verlies.
De opbouw van de roman heeft iets van het bureau dat overal weer opduikt. Vier verhalen in het eerste en ook in het tweede deel. Alsof je telkens de schuifjes opentrekt. Stap voor stap zie je hoe al die verhalen met elkaar samenhangen.
Het eerste verhaal gaat over de schrijfster Nadia. Ze vertelt haar verhaal aan een rechter, pas veel later wordt duidelijk wie dat is, en waarom ze het aan hem vertelt. Jarenlang heeft ze aan het grote bureau zitten schrijven aan een reeks boeken. Dat bureau kreeg ze te leen van een Chileense dichter Daniel Varsky. Hij had haar gevraagd op zijn meubels te letten, maar werd later slachtoffer van het dictatoriale regime van Pinochet in Chili. Hij wordt het slachtoffer van zijn creatief verlangen, zij moet leren leven met het verlies. Het bureau verbindt haar met hem, maar bezwaart haar ook. Voor het schrijven schuift ze veel andere dingen opzij, wat haar uiteindelijk ook aan het twijfelen zet. Zeker nadat ze bezoek krijgt van iemand die zegt de dochter te zijn van Varsky en die het bureau komt ophalen. Het afscheid van het bureau is hartverscheurend.
Het tweede verhaal heeft een Israëlische vader als centrale figuur, samen met zijn tweede zoon. De vader, Aaron, is net weduwnaar geworden. Tussen hem en zijn zoon Dov gaat het al jaren slecht. Dov was een speciaal kind, dat vooral met zijn moeder een sterke band had. Tijdens zijn legerdienst loopt Dov een zwaar trauma op, dat jaren zal blijven doorwerken. Hij verlaat Israël om in Londen te gaan wonen, en is nu teruggekomen na de dood van zijn moeder. Vader en zoon bevinden zich ineens weer in hetzelfde huis. Dov was ooit begonnen met het schrijven van een boek. Zijn vader zag dat niet zitten. Maar die afwijzing was erg ambivalent. Misschien krijgt hij alsnog een kans om iets te herstellen met zijn zoon. De twee draaien om elkaar heen in een machteloos zwijgen.
In het derde verhaal maken we kennis met Arthur Bender en zijn vrouw Lotte Berg. Lotte kon net voor de oorlog als kind in een konvooi ontsnappen uit nazi-Duitsland. Sindsdien woont ze in Groot-Brittannië. Zij is schrijfster, en duidelijk getormenteerd door haar verleden. Haar man bouwt zijn leven rondom haar, maar beseft in de laatste maanden van hun gemeenschappelijk leven dat zijn vrouw een geheim meedroeg dat hij niet kende. Het bureau is bijna als een soort personage aanwezig in het leven van Lotte. Zij is het die het weg zal geven aan Varsky, wanneer die ineens in haar leven komt. Dat alles brengt Arthur erg in de war, en naarmate de puzzelstukken uit het verleden in elkaar passen volgt een langzame en moeilijke ontnuchtering.
In het vierde verhaal zien we hoe Isabel, een Amerikaanse studente in Oxford, binnenkomt in het vrij duistere leven van Leah Weisz en haar broer Yoav. Isabel en Yoav zullen ook geliefden worden. Leah en Yoav leven onder de schaduw van hun vader, die zich bezighoudt met het opsporen van oude meubelstukken die joodse families tijdens de oorlog ontnomen werden. Doorheen zijn werk is hij zelf bezig met het opnieuw samenstellen van een ‘kamer van de herinnering’, een zoektocht waarin het grote bureau een sleutelrol speelt. Het bureau komt tussen Leah en haar vader te staan.
Terwijl je als lezer door de verhalen van deze zoekende en eenzame mensen beweegt, voegen enkele elementen zich samen, en evenveel ook niet. De verklaring voor de titel van het boek, die teruggaat tot de Talmoed, heeft het ook over het streven om via het samenbrengen van fragmenten terug op te bouwen wat verloren is gegaan. De roman zegt zo misschien meer over het zoeken naar eenheid en heling dan dat het zelf een eenheid is. Je verhaal vertellen, blijven spreken, zo lang mogelijk, om iets of iemand in leven te houden.
Nicole Krauss heeft met Great House een heel bijzonder boek geschreven. Veel lezers zullen het misschien moeilijker vinden dan The History of Love (De geschiedenis van de liefde), haar prachtige vorige roman. Maar het is ook een ander boek, al blijft het in veel opzichten dicht bij dezelfde thema’s. Krauss gebruikt een prachtige taal, doorweven met sterke beelden. Haar toon is emotioneel geladen, maar nooit te. Het verdriet om verlies hangt sterk over dit boek. Het boek zelf, een huis van woorden, een poging om de definitief verdwenen tempel te herscheppen, is waarschijnlijk het enige antwoord op dat verlies.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten