De gelijktijdigheid

Waarschijnlijk heb je nog een analoog hoofd. De digitale instrumenten en mobiele telefoons zijn handig om te gebruiken, maar altijd nog een beetje spannend. Dat lijkt niet helemaal over te gaan. In een gewone telefoon kun je altijd nog een beetje kijken. Dan zie je de ander aan de andere kant, hoor je die ademen. Dat gaat via een kabel. Dat is nog helder allemaal. En het komt nog dicht bij het gewone gesprek.

Bij het schrijven van een brief of kaart kun je je helemaal op het hier concentreren, en kun je daarna de omslag netjes in de brievenbus droppen. Dat is lekker overzichtelijk. Dan zie je de postbode voor je die de brief in de gewenste bus steekt. Je ziet ook meteen het gezicht van de bestemmelinge die de omslag opent en – hopelijk – begint te glimlachen.

Je las het onlangs nog in een artikel. Dat oudere mensen bij een mail nog altijd denken aan een brief. Dat zou wel eens kunnen kloppen. Eerlijk gezegd denk je dat soms nog altijd als je op de knop ‘verzenden’ duwt. Dat die mail dan op stap gaat door de straten van het elektronisch netwerk of zo, en dan ergens binnenkomt, na even aankloppen.

In je hoofd zit er dan altijd nog een tijd tussen hier en daar. Je woorden doen er even over eer ze de ander bereiken. Je kunt er dan over nadenken bij het schrijven, en het lijkt alsof de ander ze ook anders zal lezen dan in de gewone vluchtigheid.

Natuurlijk heeft elk medium een eigen soort taal en gebruikswaarde. Voor zo’n bericht is de telefoon beter, voor een ander een mail, of dan weer een sms, of een chat. Elk medium heeft een eigen vertrouwelijkheid, en zelfs met een analoog hoofd kun je leren wat je waarvoor gebruikt. Heerlijk eigenlijk.

Maar blijkbaar zijn er toch grenzen in je hoofd. Alsof je je de verschillende instrumenten kunt voorstellen in een soort geografische nabijheid. Je kunt ongeveer zien waar de persoon is die je een bericht stuurt. Je stelt je dat voor, en je denkt de persoon en de plaats erbij, bij een sms of zo. En dan klopt het nog altijd.

En dan ineens krijg je een chatbericht van iemand die je kent die in Rio de Janeiro zit. Hij stelt je een vraag, je antwoordt, hij antwoordt weer, en stuurt dan een mail met een tekst, die onmiddellijk binnenvalt, jij leest, en antwoordt dan terug, via de chat, en voor alle zekerheid ook nog via de mail. En dan begint het in je hoofd even te tollen. Die man zit dus helemaal aan de andere kant van de wereld en stelt je zomaar een vraag, alsof hij de in de kamer daarnaast zit. En dat gaat dan zo heen en weer. En ineens krijg je allerlei voorstellingen over dikke kabels op de zeebodem of zo. Je ziet dan dat jouw woorden door een stel kabouters worden samengeperst en dan kanongewijs door die kabel worden gejaagd om ergens aan de andere kant weer uit te komen. En zoals je je vroeger ook al afvroeg hoe het kon dat een pilletje de juiste plek in een lichaam kon vinden, zo vraag je je nu af hoe die ingepakte woorden op wonderlijke wijze op de juiste plek terechtkomen. Misschien daarom ook nog, voor alle zekerheid, hetzelfde bericht in de mail zetten. Want een mail heeft toch een hoger briefgehalte. Of zoiets.

En wat dan met een chatbericht van iemand die je kent en die wel dichtbij is? Dat lijkt heel dichtbij. Voor jonge mensen, met digitale hoofden en voorgeprogrammeerde bionische supersnelle sms-duimen is het allemaal anders waarschijnlijk. Maar tegenover een chatbericht lijkt een sms nog altijd een beetje op een analoge fiets, gewoon trappen dus. Terwijl een chat al minstens een elektrische fiets is. Raar hoe een chat zo dichtbij is, en zo gelijktijdig. Bijna alsof er dimensies gecondenseerd zijn. Woorden ook, ze lijken een beetje vlakker. Hebben iets minder zwaartekracht in zich.

Misschien worden woorden in een digitaal hoofd geheel en al gewichtloos. Jouw hoofd is nog altijd verknocht aan de aardsheid ervan, aan hun fysieke gewicht. De mogelijkheid dat ze altijd nog in een medium, een plek, bewaard kunnen worden waar er tijd nodig is. Tijd tussen het zoeken en het afwegen, tussen het verzenden en het ontvangen, en tussen het openen en het lezen. Als die ene mogelijkheid er nog altijd is, is het ook even spannend om de andere mogelijkheden met een beetje aarzeling te gebruiken. Als je je in je hoofd maar een plek kunt voorstellen waar de ander is.