Civilians

De nieuwe plaat Civilians van Joe Henry is er eentje om te koesteren. Bij het grote publiek is Joe Henry misschien niet zo bekend, maar bij collega-muzikanten is hij een begrip. Hij maakte zelf een reeks eigenzinnige platen, en zat ook vaak aan de knoppen als producer voor mooie platen van onder meer Solomon Burke of Elvis Costello en Allen Toussaint.

Met het openingsnummer Civilians komen we meteen in het rijke en tegelijk ingehouden klanklandschap van deze plaat. Bij elke nieuwe beluistering hoor je nieuwe instrumenten, kleine melodielijntjes op de achtergrond. Het woord ‘civilian’ fascineert. Het staat voor burger, of ‘niet-militair’. En heel subtiel, doorheen de nummers van de plaat is er een sfeer van een oorlog die aan de gang is. Nooit opzichtig, nooit boodschapperig, maar ergens op de achtergrond. In dit nummer wordt het stilaan avond. De personages zoeken een plaats. “The general, he’s in civilian clothes/ Standing at the bar.” En meteen in dit nummer al duikt God op. “Life is short but, by the grace or cruel Heart of God,/ The night is long” In de nacht is er een ander tijdsverloop, dan is er een eeuwigheid.

In Parker’s Mood horen we een man die na een zware nacht thuis zit. Alleen de televisie kijkt terug. Hij ziet de heiligen rondom zich, klaar om de pijn van een verleden los te krabben. Maar de liefde zal blijven. “The things we put together/ The world will tear a part,/ But I’ve beat them to the start/ Along the way…/ Oh, my love is here to stay”

In Civil War is er een burgeroorlog aan de gang, niet in de letterlijke zin, maar toch. Er lijkt een andere tijd te zijn, die deze burgeroorlog zou kunnen overstijgen. Misschien is de civil war de gewone aardse tijd. Mensen praten en zingen erover. Ze zijn erdoor omringd, maar er zou een andere plek kunnen zijn. En dat alles in een bezwerend nummer, met echo’s van een wals en een hymne.

Time Is A Lion gaat verder met de tijd. Het nummer lijkt te suggereren dat wie angst heeft voor een god die daarboven staat en oordeelt ook zo’n god zal krijgen. “Death and disgrace can seduce anyone/ Who needs to believe there’s judgment at hand/ God may be kind and see you like a son/But time is a lion when you are a lamb” Maar je kunt in een ander soort tijd leven, en in die tijd kun je proberen elkaar warm te houden.

You Can’t Fail Me Now lijkt twee geliefden te laten zien. Hij spreekt haar toe. Hij is onvolmaakt, getekend door de liefde en door zijn eigen tekort. Maar hij weet of hoopt dat zij hem niet in de steek zal laten. Er is genade, al is het een schot voor de boeg. “We’re taught to love the worst of us/ And mercy more than life, but trust me:/ Mercy’s just a warning shot across the bow -/ I live for yours/ And you can’t fail me now."

Scare Me To Death gaat verder over die onvolmaakte en tekortschietende liefde. De ander is breekbaar maar gewiekst. En als ze te dicht bij hem komt, jaagt ze hem de schrik op het lijf. Hier is er de kleine oorlog van het minnen. Er is een verlangen om hart en hoofd te verzoenen, maar soms lukt dat niet.

Our Song is het centrale nummer van de plaat. De verteller ontmoet Willie Mays, een bekende baseballspeler. Het verhaal van zijn leven, waarop hij terugkijkt, is tegelijk ook het verhaal van een land. Het begon goed, het was glorieus in het midden, en nu lijkt er zo weinig van over. De tijd heeft haar tol geëist. Het lichaam is oud, de omgeving armzalig. En toch wil hij iets om in te blijven geloven in dit land dat hij niet meer herkent. “This was my country,/ This was my song,/ Somewhere in the middle there/ Though it started badly and it’s ending wrong./ This was God’s country,/ This frightful and this angry land,/ But if it’s His will the worst of it might still/ Somehow make me a better man”

In Wave is er een soldaat aan het woord die zijn geliefde ooit uitzwaaide van op de boot. Hij hield haar naam bij zich. Die schreef hij op, want als hij hem zou zingen, zou ze verloren gaan. Misschien ziet hij haar ooit terug.

In Love Is Enough loopt de verteller ’s avonds over straat. Hij wil alleen zijn. Hij lijkt te twijfelen aan zijn liefde. Hij wil even zijn angsten niet zien. En in dat moment van de nacht is er ineens een moment van hoop. Alsof iedereen de straat op zou komen, om te zeggen dat alles goed is, en de liefde genoeg. “And here comes everybody -/The closet renegades,/ The weary, hungry soldiers/ From the children’s lost crusade./ Here comes the restitution/ We’d all but given up,/ This evening we’re content believing/ That love will be enough”

In I Will Write My Book is er een plaats waar je kunt zijn, in het licht, weg van de duistere en genadeloze wereld, en daar kun je je boek schrijven. Je eed tegenover de duistere krachten is er een van verraad.

Shut Me Up lijkt te suggereren dat een lied als een gebed is. Het is er even in het hier en nu, en kan zo lang het duurt iets vasthouden. Je weet niets, kunt niets weten, maar je kunt wel even hier zijn.

In het slotnummer God Only Knows wordt het avond, de dag legt zichzelf neer. Het was een dag, een leven, van proberen. Onvolmaakt in het leven staan, en denken dat je elkaar kunt bevrijden. “God only knows that we can do/ No more or less than He’ll allow,/ God only knows that we mean well/ God knows that we just don’t know how./ But I’ll try to be your light in love/ And pray that is enough for now”

Met Civilians heft Joe Henry een schitterende, zichzelf langzaam openende plaat gemaakt. Muzikaal is ze ontwapenend mooi. Zoals hij zelf in de begeleidende tekst schrijft wilde hij niet dat de begeleiding de nummers groter zou maken dan ze zijn, en dat is heel mooi gelukt. Deze muziek beweegt ergens tussen Bob Dylan, Tom Waits en Ryan Adams, en dat is een heel mooie plek om te blijven. Zeker op het moment waarop de avond in de nacht overgaat.