Een mooie donderdagavond. Er is nog veel licht. De lucht is wit. Dat past bij deze dag. Ik laat me omringen door muziek. De Johannes Passion van Bach. Die past ook bij deze dag. Je kunt er een leven lang naar blijven luisteren. En nog niet weten waar die muziek vandaan komt. Is die muziek moeilijk? Dat is een verkeerde vraag. De muziek is zichzelf. Ze kon alleen zo zijn door zo te zijn. Je kunt luisteren en luisteren. Proberen de complexiteit van dit kunstwerk te vatten. Maar je woorden zullen altijd tekortschieten. Er zal je altijd iets ontsnappen. En net daarom wil je blijven op deze plek. Misschien omdat ze zo iets zegt over het leven zelf.
Het is een omweg voor iets anders. Ik heb het soms moeilijk met het woord moeilijk. En vooral met het idee van sommigen dat niets moeilijk mag zijn. Natuurlijk moet je de dingen niet moeilijker maken dan ze zijn. Natuurlijk moet je jezelf niet verschuilen achter een waas van moeilijke woorden enkel en alleen om te verbergen dat je niets te zeggen hebt.
Maar vaak heb ik het moeilijk met fetisj-discussies over ‘te moeilijke’ teksten of woorden. Het is bij sommigen soms een automatisme om er meteen op te wijzen dat iets te moeilijk is. Soms is dat een goede vluchtweg voor het feit dat men de inhoud niet wil zien. Misschien is het soms angst voor moeilijke gedachten in je hoofd. Ze kunnen je hoofd ijl maken, en even de grond onder je voeten doen bewegen.
Soms is er sprake van een gemakzuchtig anti-intellectualisme dat ook meteen alles wat intellectueel is overboord gooit. En daar kan ik helemaal niet tegen. Wat heb ik een hekel aan populisme. En misschien nog meer aan intelligente mensen die doelbewust kiezen voor populisme…
Een intellectuele redenering proberen te volgen is soms nodig, om zo met meer afstand naar de dingen te kunnen kijken, en ze zo te begrijpen. Een intellectuele discussie is soms nodig om een stapje dichter bij de waarheid te komen. Het intellectuele zoeken naar beelden of mogelijkheden is soms nodig om nieuwe poorten van de werkelijkheid te openen. Er is niets meer troostend dan het besef dat de waarheid in het zoeken ligt, niet in het vinden. Dat de werkelijkheid niet en nooit in één schema of één theorie te vatten is, is een geruststellende gedachte.
Wat snak ik soms in deze tijden van hapklare brokken en efficiëntie naar een gesprek met een mooi intellectueel niveau. Nog meer verlang ik soms naar iemand die me in een verhaal meeneemt langs bergen en valleien in mijn hoofd die ik nog niet kende. Hoe ongelooflijk deugd kan het doen om nog eens een programma te zien op televisie waarin iemand praat en rustig een heel verhaal kan ontwikkelen. Hoe zalig is het gevoel dat je inneemt als je door te zoeken, piekeren, lezen, discussiëren langzaam maar zeker iets begint te begrijpen wat tot dan toe voor jou in de duisternis bleef. Wat tevoren onbekend of moeilijk was, stroomt langzaam jouw bedding binnen en vervult je met warmte. Wetend dat het een verlangen is dat je kunt blijven voeden.
Met moeilijke woorden kun je soms niets zeggen. Maar met simpele woorden kun je soms evenzeer de indruk geven dat de dingen simpel zijn, maar alleen laten blijken dat je zelf leeg bent. De roep naar ‘niet moeilijk’ of ‘concreet’ is soms een opstap naar simplisme. En dat is vaak gevaarlijk. De werkelijkheid is immers niet altijd simpel. De wezenlijke dingen van het leven zijn complex. De liefde is ingewikkeld. Kinderen opvoeden in 2007 is moeilijk. Geloven in het leven als je door een zware kanker wordt getroffen is moeilijk.
De wereld zit complex in elkaar. Het begrip rechtvaardigheid lijkt misschien simpel, maar als je het gaat uitwerken, wordt het moeilijk. Maar dat is geen reden om het zoeken naar een maatschappelijke ordening die meer rechtvaardig is op te geven. Want dat zou cynisme zijn.
En zelfs wat je het meest nabij is, jezelf namelijk, is moeilijk. Je brengt zowat alle tijd van je leven met jezelf door. En nog kun je jezelf niet vatten. Gelukkig maar. Stel dat je jezelf al tegen je twintigste zeg maar helemaal door zou hebben, wat moet je dan de rest van je leven? Hoe kun je ooit interessant zijn voor een ander als je alles wat er te zoeken is, al gevonden hebt?
Voor de christenen onder ons is het vandaag Witte Donderdag. Wat ze vandaag en de volgende dagen herdenken is een mysterie. Al duizenden jaren denken mensen erover na. Het denken en het zoeken geeft kracht. Wie niet gelooft, kan naar de Johannes Passion luisteren, en gegrepen worden door het mysterie van de muziek, en zo iets begrijpen van wat niet te begrijpen valt.
Het koor net voor het einde van de passie (Ruht wohl, ihr heiligen Gebeine) laat je tegelijk verlaten en met iets van vertrouwen achter. Dat moment kon je alleen bereiken door de zoektocht die eraan vooraf ging.
Het is een omweg voor iets anders. Ik heb het soms moeilijk met het woord moeilijk. En vooral met het idee van sommigen dat niets moeilijk mag zijn. Natuurlijk moet je de dingen niet moeilijker maken dan ze zijn. Natuurlijk moet je jezelf niet verschuilen achter een waas van moeilijke woorden enkel en alleen om te verbergen dat je niets te zeggen hebt.
Maar vaak heb ik het moeilijk met fetisj-discussies over ‘te moeilijke’ teksten of woorden. Het is bij sommigen soms een automatisme om er meteen op te wijzen dat iets te moeilijk is. Soms is dat een goede vluchtweg voor het feit dat men de inhoud niet wil zien. Misschien is het soms angst voor moeilijke gedachten in je hoofd. Ze kunnen je hoofd ijl maken, en even de grond onder je voeten doen bewegen.
Soms is er sprake van een gemakzuchtig anti-intellectualisme dat ook meteen alles wat intellectueel is overboord gooit. En daar kan ik helemaal niet tegen. Wat heb ik een hekel aan populisme. En misschien nog meer aan intelligente mensen die doelbewust kiezen voor populisme…
Een intellectuele redenering proberen te volgen is soms nodig, om zo met meer afstand naar de dingen te kunnen kijken, en ze zo te begrijpen. Een intellectuele discussie is soms nodig om een stapje dichter bij de waarheid te komen. Het intellectuele zoeken naar beelden of mogelijkheden is soms nodig om nieuwe poorten van de werkelijkheid te openen. Er is niets meer troostend dan het besef dat de waarheid in het zoeken ligt, niet in het vinden. Dat de werkelijkheid niet en nooit in één schema of één theorie te vatten is, is een geruststellende gedachte.
Wat snak ik soms in deze tijden van hapklare brokken en efficiëntie naar een gesprek met een mooi intellectueel niveau. Nog meer verlang ik soms naar iemand die me in een verhaal meeneemt langs bergen en valleien in mijn hoofd die ik nog niet kende. Hoe ongelooflijk deugd kan het doen om nog eens een programma te zien op televisie waarin iemand praat en rustig een heel verhaal kan ontwikkelen. Hoe zalig is het gevoel dat je inneemt als je door te zoeken, piekeren, lezen, discussiëren langzaam maar zeker iets begint te begrijpen wat tot dan toe voor jou in de duisternis bleef. Wat tevoren onbekend of moeilijk was, stroomt langzaam jouw bedding binnen en vervult je met warmte. Wetend dat het een verlangen is dat je kunt blijven voeden.
Met moeilijke woorden kun je soms niets zeggen. Maar met simpele woorden kun je soms evenzeer de indruk geven dat de dingen simpel zijn, maar alleen laten blijken dat je zelf leeg bent. De roep naar ‘niet moeilijk’ of ‘concreet’ is soms een opstap naar simplisme. En dat is vaak gevaarlijk. De werkelijkheid is immers niet altijd simpel. De wezenlijke dingen van het leven zijn complex. De liefde is ingewikkeld. Kinderen opvoeden in 2007 is moeilijk. Geloven in het leven als je door een zware kanker wordt getroffen is moeilijk.
De wereld zit complex in elkaar. Het begrip rechtvaardigheid lijkt misschien simpel, maar als je het gaat uitwerken, wordt het moeilijk. Maar dat is geen reden om het zoeken naar een maatschappelijke ordening die meer rechtvaardig is op te geven. Want dat zou cynisme zijn.
En zelfs wat je het meest nabij is, jezelf namelijk, is moeilijk. Je brengt zowat alle tijd van je leven met jezelf door. En nog kun je jezelf niet vatten. Gelukkig maar. Stel dat je jezelf al tegen je twintigste zeg maar helemaal door zou hebben, wat moet je dan de rest van je leven? Hoe kun je ooit interessant zijn voor een ander als je alles wat er te zoeken is, al gevonden hebt?
Voor de christenen onder ons is het vandaag Witte Donderdag. Wat ze vandaag en de volgende dagen herdenken is een mysterie. Al duizenden jaren denken mensen erover na. Het denken en het zoeken geeft kracht. Wie niet gelooft, kan naar de Johannes Passion luisteren, en gegrepen worden door het mysterie van de muziek, en zo iets begrijpen van wat niet te begrijpen valt.
Het koor net voor het einde van de passie (Ruht wohl, ihr heiligen Gebeine) laat je tegelijk verlaten en met iets van vertrouwen achter. Dat moment kon je alleen bereiken door de zoektocht die eraan vooraf ging.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten